刻骨铭心！历史上最让人痛恨的叛国罪臣非他莫属
 Zdj?cie wirusów HIV-1 (wykonane mikroskopem elektronowym) | |
| Systematyka | |
| Grupa |
百度 目前，已有多名美国国会议员要求脸书首席执行官马克·扎克伯格就这一事件到参议院司法委员会接受质询。
Grupa VI (ssRNA-RT) |
|---|---|
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Cechy wiralne | |
| Skrót |
HIV |
| Kwas nukleinowy | |
| Liczba nici |
dwie identyczne nici ssRNA |
| Polaryzacja kwasu nukleinowego |
dodatnia |
| Nagi kwas nukleinowy |
niezaka?ny |
| Wywo?ywane choroby | |
Ludzki wirus niedoboru odporno?ci, ludzki wirus upo?ledzenia odporno?ci, HIV (z ang. human immunodeficiency virus) – wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny retrowirusów, wywo?uj?cy AIDS[1].
Wirus HIV zaka?a komórki posiadaj?ce receptor CD4 znajduj?cy si? na powierzchni limfocytów pomocniczych Th, a tak?e na powierzchni komórek dendrytycznych, makrofagów, monocytów, eozynofilów i komórkach mikrogleju. Do zaka?enia dochodzi za po?rednictwem kontaktu seksualnego, oko?oporodowo albo w konsekwencji ekspozycji na wydzieliny albo tkanki zawieraj?ce wirusa. Materia?em zaka?nym jest krew, nasienie, preejakulat, wydzielina z pochwy, wydzielina z odbytu, mleko ludzkie i nieutrwalone tkanki.
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Wirus HIV nale?y do rodzaju lentiwirusów, b?d?cych cz??ci? rodziny retrowirusów. Na podstawie cech genetycznych i ró?nic antygenowych wyró?nia si? dwa typy wirusa: HIV-1 i HIV-2. Wirusy HIV-1 i HIV-2 pod wzgl?dem morfologicznym s? nierozró?nialne. Wirus najprawdopodobniej wyewoluowa? od ma?piego wirusa niedoboru odporno?ci (simian immunodeficiency virus, SIV)[2].
Wirus HIV-1 jest dzielony na kilka typów: M, N, O i P. Typ M zró?nicowa? si? na 9 podtypów A-D, F-H, J i K[2][3]. Podtyp C dominuje w Afryce i Indiach, podtyp B dominuje w Europie, Ameryce Pó?nocnej i Po?udniowej oraz Australii[3]. Z kolei w przypadku wirusa HIV-2 wyró?nia si? 8 typów A-H[2].
Budowa
[edytuj | edytuj kod]
Wirion jest kszta?tu kulistego i w przybli?eniu ma ?rednic? 100–150 nm[4]. Wirus posiada podwójn? (czyli dwuwarstwow?) otoczk? lipidow? z zakotwiczonymi w niej glikoproteinami przezb?onowymi (gp41) i po??czonymi z nimi glikoproteinami powierzchniowymi (gp120)[5][6][7]. Monomery z?o?one z po??czonych gp120 i gp41 tworz? trimery[4]. Od wewn?trznej strony otoczki lipidowej s? przytwierdzone p17 (matrix protein, MA), które stabilizuj? wirion[5][6]. Ponadto p17 pe?ni rol? w kotwiczeniu bia?ek otoczkowych (gp41 i gp120) oraz w monta?u wirionu[8][9][10]. Os?onka lipidowa zawiera liczne bia?ka b?onowe pobrane z komórki gospodarzowej podczas procesu p?czkowania, szczególnie istotne s? cz?stki MHC, cz?steczki adhezyjne i inhibitory dope?niacza[11][7].
Os?onka lipidowa otacza kapsyd zawieraj?cy dwie kopie dodatnio spolaryzowanego RNA[12]. Kapsyd jest sto?kowatego kszta?tu[13], buduje go oko?o 1300–1500 kopii p24 po??czonego g?ównie w heksamery albo w mniejszym stopniu w pentamery po?o?one w górnej i dolnej cz??ci kapsydu u?atwiaj?c powstanie koniecznych krzywizn tej struktury[14][15]. Kapsyd ma za zadanie chroni? genom wirusa i utrzymywa? odwrotn? transkryptaz? w zamkni?tym ?rodowisku, co mo?e pomaga? inicjowa? odwrotn? transkrypcj? oraz podtrzymywa? elongacj? powsta?ego DNA wirusowego, oraz chroni? zawarto?? kapsydu przed czynnikami gospodarza maj?cych za zadanie hamowanie infekcji[15].
Wewn?trz kapsydu poza materia?em genetycznym znajduj? si? odwrotna transkryptaza (RT), integraza (IN), proteaza HIV, bia?ka nukleokapsydu i wirusowe bia?ka regulacyjne[15]. RNA wirusa ma 9,7 tysi?cy par nukleotydów (kb)[16][17]. Na końcu 5' RNA posiada czapeczk?, z kolei na końcu 3' kilka otwartych ramek odczytu[18][19][20]. W sk?ad genomu HIV wchodz? nast?puj?ce geny: gag, pol, env, tat, rev, nef, vif, vpu, tev, które koduj? ??cznie 19 bia?ek[18].
NC (nucleocapsid protein, p7) jest chaperonem wi???cym si? z materia?em genetycznym wirusa, pe?ni rol? w odwrotnej transkrypcji oraz integracji, ponadto u?atwia formowanie wironów[21]. Nukleoproteina wyst?puje w trzech odmiennych formach NCp15 (p9+p6), NCp9 (p7+SP2) i NCp7[21].
Geny wirusowe
[edytuj | edytuj kod]
- gag
Gen gag (group-specific antigen) koduje prekursorowy glikopeptyp (p55), który ulega enzymatycznemu poci?ciu przez proteaz? wirusow?. W wyniku dzia?ania proteazy wirusowej powstaj? p24 (CA), p17 (MA), p7 (NC) oraz p6. p24 buduje kapsyd wirusa. p17 (MA) jest przymocowany do wewn?trznej strony podwójnej otoczki lipidowej i bierze udzia? w stabilizacji struktury wirionu. Cz??? p17 znajduje si? w g??bszych cz??ciach wirionu i odpowiada za transport wirusowego DNA do gospodarzowego j?dra komórkowego. p7 wi??e si? z materia?em genetycznym wirusa umo?liwiaj?c jego upakowanie, u?atwia przeprowadzenie odwrotnej transkrypcji oraz pe?ni rol? w integracji wirusowego materia?u genetycznego[22].
- env
Gen env koduje prekursorow? glikoprotein? gp160, która w aparacie Golgiego pod wp?ywem proteaz jest przekszta?cana w gp120 i gp41. Obie glikoproteiny s? po??czone niekowalencyjne i bior? udzia? w zaka?aniu komórek posiadaj?cych receptor CD4[22].
- pol
Gen pol koduje prekursor enzymów wirusowych: odwrotnej transkryptazy (RT), integrazy (IN) i HIV proteazy (PR). Proteaza HIV (PR) ma za zadanie poci?cie bia?ek prekursorowych gag i pol na docelowe funkcjonalne bia?ka[23]. Odwrotna transkryptaza (RT) na podstawie nici wirusowego RNA tworzy komplementarn? ni? DNA, a nast?pnie drug? ni? i ostatecznie daj?c dwuniciowy DNA[11]. Integraza (IN) rozpoznaje odpowiednie sekwencje nukleotydowe zlokalizowane na końcach regionów LTR U3 oraz U5 w wirusowym DNA i katalizuje w??czenie go do chromosomu gospodarzowego[24].
- tat
Gen tat koduje czynnik transkrypcyjny o nazwie tat, który zwi?ksza wydajno?? transkrypcji materia?u genetycznego wirusa[24][23].
- rev
Gen rev koduje czynnik transkrypcyjny o nazwie rev reguluj?cy powstawanie bia?ek strukturalnych i enzymatycznych[24][23].
- nef
Bia?ko nef kodowane przez gen o tej samej nazwie hamuje ekspresj? cz?stek MHC klasy I oraz II przez komórki prezentuj?ce antygen i komórki docelowe, a tak?e hamuje ekspresj? CD4 oraz CD28 w limfocytarnych pomocniczych. Bia?ko stymuluje sta?? aktywacj? immunologiczn? i stan zapalny, a tak?e promuje przetrwanie zaka?onych komórek[25].
- vif
Bia?ko vif hamuje aktywno?? APOBEC3G posiadaj?cej zdolno?? do dezaminacji deoksycytydyny do deoksyurydyny w ujemnej nici prowirusowego DNA i przerwania cyklu ?yciowego wirusa. Bia?ko vif wi??e APOBEC3G i sprzyja jego ubikwitynacji, a nast?pnie degradacji[26].
- vpu
Bia?ko vpu wp?ywa na degradacj? w retikulum endoplazmatycznym receptora CD4 oraz promuje uwalnianie wirionów HIV z zaka?onej komórki[10][27][28].
- tev
Gen tev sk?ada si? z cz??ci genów tat, env i rev, kodowane bia?ko posiada wiele w?a?ciwo?ci bia?ka tat, ale niewiele lub brak aktywno?ci rev[22].
Cykl replikacyjny
[edytuj | edytuj kod]
Wirus HIV zaka?a komórki posiadaj?ce receptor CD4, który wyst?puje na powierzchni limfocytów pomocniczych Th, ale równie? innych komórek takich jak komórki prekursorowe limfocytów T w szpiku i grasicy, komórki dendrytyczne, makrofagi, monocyty, eozynofile i mikroglej[5]. Cykl replikacyjny rozpoczyna przy??czenie wirusowej glikoproteiny gp120 ze swoim receptorem komórkowym CD4+ przy udziale koreceptorów[29][24]. Po??czenie gp120 z CD4 wywo?uje kaskad? zmian komformacyjnych gp120 i ods?oni?cie miejsca wi?zania gp120 z koreceptorami, których rol? pe?ni? CCR5 (receptor β-chemokin) oraz CXCR4 (receptor α-chemokin)[30]. Dalsze zmiany konformacyjne gp120 po zwi?zaniu z koreceptorami powoduje ods?oni?cie hydrofobowej domeny gp41[30]. Dochodzi do fuzji os?onki wirusowej z b?on? komórkow? i przemieszczenia otoczonego przez kapsyd RNA wirusa do cytoplazmy komórki gospodarzowej[24]. RNA wirusa ulega odwrotnej transkrypcji przy udziale wirusowego enzymu odwrotnej transkryptazy[11]. Nast?pnie DNA wirusowy zwi?zany z ró?nymi bia?kami jest transportowany do j?dra komórkowego i integraza katalizuje w??czenie go do chromosomu gospodarzowego[24]. Dochodzi do translacji materia?u genetycznego wirusa, a ostatecznie do powstania bia?ek wirusowych i powstania zaka?nego wirionu, który w wyniku p?czkowania opuszcza komórk? gospodarzow?, powoduj?c jej zniszczenie (liz?)[11].
Transmisja wirusa
[edytuj | edytuj kod]Zaka?enie wirusem HIV mo?e nast?pi? za po?rednictwem kontaktu seksualnego, poprzez ska?ony sprz?t do wstrzykiwań, oko?oporodowo oraz w konsekwencji ekspozycji na wydzieliny albo tkanki zawieraj?ce wirusa[31]. Materia? zaka?ny zawieraj?cy wirusa musi kontaktowa? si? z nieuszkodzon? lub uszkodzon? b?on? ?luzow? pochwy, odbytnicy, pr?cia lub jamy ustnej albo z uszkodzon? skór?, albo zosta? przeniesiony bezpo?rednio do krwiobiegu[32].
Materia?em zaka?nym jest krew, sperma, preejakulat, wydzielina pochwy, wydzielina odbytnicy, mleko i tkanki nieutrwalone formalin?[33]. Potencjalnym ?ród?em wirusa mo?e by? równie? p?yn mózgowo-rdzeniowy, ma? stawowa, p?yn op?ucnowy, p?yn otrzewnowy i p?yn osierdziowy, cho? zaka?enie za ich po?rednictwem jest bardzo ma?o prawdopodobne[34]. Niezanieczyszczone krwi? ?lina, plwocina, pot, ?zy, mocz, ka? i wymioty nie s? uwa?ane za materia? zaka?ny[31].
Zaka?enie wirusem HIV i zespó? nabytego niedoboru odporno?ci
[edytuj | edytuj kod]U cz??ci chorych w ostrej fazie zaka?enia obserwuje si? chorob? o niecharakterystycznym przebiegu nazywan? ostr? chorob? retrowirusow?, która mo?e przybiera? przebieg bezobjawowy lub objawowy podobny do mononukleozy zaka?nej, grypy albo przezi?bienia[35].
Po ostrej fazie zaka?enia niezale?nie od wyst?pienia ostrej choroby retrowirusowej nast?puje okres bezobjawowy zaka?enia HIV trwaj?cy przeci?tnie 8–10 lat. W tym czasie dochodzi do replikacji wirusa i powolnego, post?puj?cego spadku liczby limfocytów CD4+ i pogorszenia funkcji uk?adu odporno?ciowego[35]. U niektórych chorych pod koniec okresu bezobjawowego mo?e pojawi? si? powi?kszenie ró?nych grup w?z?ów ch?onnych nazywane przewlek?? limfadenopati? uogólnion?[35].
Po okresie bezobjawowym pocz?tkowo pojawiaj? si? zaka?enia g?ównie o charakterze oportunistycznym o jeszcze stosunkowo ?agodnym przebiegu, które nie spe?niaj? definicji zespo?u nabytego niedoboru odporno?ci[35]. Dalsze pogarszanie si? funkcji uk?adu immunologicznego skutkuje pojawieniem si? zaka?eń oportunistycznych, nowotworów z?o?liwych oraz zespo?ów chorobowych bardzo rzadko wyst?puj?cych u osób z prawid?ow? funkcj? uk?adu immunologicznego, dowodz?cych g??bokiego deficytu odporno?ci i pozwalaj?cych rozpozna? AIDS[36].
Zobacz te?
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ HIV, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dost?p 2025-08-14].
- ↑ a b c German Advisory Committee Blood, Human Immunodeficiency Virus (HIV), ?Transfusion Medicine and Hemotherapy”, 43 (3), 2016, s. 203–222, DOI: 10.1159/000445852, PMID: 27403093, PMCID: PMC4924471 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b Gary Maartens, Connie Celum, Sharon R Lewin, HIV infection: epidemiology, pathogenesis, treatment, and prevention, ?The Lancet”, 384 (9939), 2014, s. 258–271, DOI: 10.1016/S0140-6736(14)60164-1, PMID: 24907868 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b Collier, Kellam i Oxford 2016 ↓, s. 275.
- ↑ a b c Cianciara i Juszczyk 2007 ↓, s. 387.
- ↑ a b Hongjun Li: Radiology of HIV/AIDS: A Practical Approach. Springer Science & Business Media, 2014, s. 25-26. ISBN 978-94-007-7823-8.
- ↑ a b Kyuhei Tomonari: Kyuhei Tomonari. CRC Press, 1997, s. 174-177. ISBN 978-0-8493-7688-7.
- ↑ Simona Fiorentini, Elena Marini, Sonia Caracciolo, Arnaldo Caruso, Functions of the HIV-1 matrix protein p17, ?The New Microbiologica”, 29 (1), 2006, s. 1–10, PMID: 16608119 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ G.K. Vorkunova, S.I. Lupandin, A.G. Bukrinskaya, HIV-1 assembly initiated by p17 matrix protein, ?Molecular Biology”, 45 (5), 2011, s. 811–815, DOI: 10.1134/S0026893311050141, PMID: 22393785 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b Carla Kuiken i inni, HIV Sequence Compendium 2008 [online] [zarchiwizowane z adresu 2025-08-14].
- ↑ a b c d Cianciara i Juszczyk 2007 ↓, s. 388.
- ↑ Murray, Rosenthal i Pfaller 2011 ↓, s. 604.
- ↑ Moselio Schaechter: Encyclopedia of Microbiology. Academic Press, 2009, s. 394. ISBN 978-0-12-373944-5.
- ↑ Juan R. Perilla, Klaus Schulten, Physical properties of the HIV-1 capsid from all-atom molecular dynamics simulations, ?Nature Communications”, 8 (1), 2017, DOI: 10.1038/ncomms15959, PMID: 28722007, PMCID: PMC5524983 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b c Edward M. Campbell, Thomas J. Hope, HIV-1 capsid: the multifaceted key player in HIV-1 infection, ?Nature Reviews Microbiology”, 13 (8), 2015, s. 471–483, DOI: 10.1038/nrmicro3503, PMID: 26179359, PMCID: PMC4876022 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Daniele Dionisio: Textbook-Atlas of Intestinal Infections in AIDS. Springer Science & Business Media, 2012, s. 35-36. ISBN 978-88-470-2091-7.
- ↑ Lee Ratner i inni, Complete nucleotide sequence of the AIDS virus, HTLV-III, ?Nature”, 313 (6000), 1985, s. 277–284, DOI: 10.1038/313277a0, PMID: 2578615 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b D. K. Maheshwari: A Textbook of Microbiology. S. Chand Publishing, 1999, s. 478-480.
- ↑ Santiago Guerrero i inni, HIV-1 Replication and the Cellular Eukaryotic Translation Apparatus, ?Viruses”, 7 (1), 2015, s. 199–218, DOI: 10.3390/v7010199, PMID: 25606970, PMCID: PMC4306834 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Collier, Kellam i Oxford 2016 ↓, s. 276.
- ↑ a b W. Wang i inni, Distinct nucleic acid interaction properties of HIV-1 nucleocapsid protein precursor NCp15 explain reduced viral infectivity, ?Nucleic Acids Research”, 42 (11), 2014, s. 7145–7159, DOI: 10.1093/nar/gku335, PMID: 24813443, PMCID: PMC4066767 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b c Vassil St. Georgiev, National Institute of Allergy and Infectious Diseases, NIH: Volume 2: Impact on Global Health, Springer Science & Business Media, 2009, s. 338-340, ISBN 978-1-60327-297-1 [dost?p 2025-08-14].
- ↑ a b c Kyuhei Tomonari: Viral Superantigens. CRC Press, 1997, s. 175-176. ISBN 978-0-8493-7688-7.
- ↑ a b c d e f V.A. Chereshnev i inni, Pathogenesis and Treatment of HIV Infection: The Cellular, the Immune System and the Neuroendocrine Systems Perspective, ?International Reviews of Immunology”, 32 (3), 2013, s. 282–306, DOI: 10.3109/08830185.2013.779375, PMID: 23617796 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Suman Ranjan Das, Shahid Jameel, Biology of the HIV Nef protein, ?The Indian Journal of Medical Research”, 121 (4), 2005, s. 315–332, PMID: 15817946 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Kristine M Rose, Mariana Marin, Susan L Kozak, David Kabat, The viral infectivity factor (Vif) of HIV-1 unveiled, ?Trends in Molecular Medicine”, 10 (6), 2004, s. 291–297, DOI: 10.1016/j.molmed.2004.04.008, PMID: 15177194 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Mathieu Dubé, Mariana G Bego, Catherine Paquay, éric A Cohen, Modulation of HIV-1-host interaction: role of the Vpu accessory protein, ?Retrovirology”, 7 (1), 2010, DOI: 10.1186/1742-4690-7-114, PMID: 21176220, PMCID: PMC3022690 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ Stephan Bour, Klaus Strebel, The HIV-1 Vpu protein: a multifunctional enhancer of viral particle release, ?Microbes and Infection”, 5 (11), 2003, s. 1029–1039, DOI: 10.1016/S1286-4579(03)00191-6, PMID: 12941395 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ A.L. de Goede, A.G. Vulto, A.D.M.E. Osterhaus, R.A. Gruters, Understanding HIV infection for the design of a therapeutic vaccine. Part I: Epidemiology and pathogenesis of HIV infection, ?Annales Pharmaceutiques Fran?aises”, 73 (2), 2015, s. 87–99, DOI: 10.1016/j.pharma.2014.11.002, PMID: 25496723 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b Youdong Mao i inni, Subunit organization of the membrane-bound HIV-1 envelope glycoprotein trimer, ?Nature Structural & Molecular Biology”, 19 (9), 2012, s. 893–899, DOI: 10.1038/nsmb.2351, PMID: 22864288, PMCID: PMC3443289 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b Sumit Chawla i inni, HIV: Is a vaccine the answer?, ?Human Vaccines & Immunotherapeutics”, 10 (1), 2014, s. 238–240, DOI: 10.4161/hv.26243, PMID: 24056755, PMCID: PMC4181026 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ CDC: HIV Transmission. [dost?p 2025-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2025-08-14)].
- ↑ Steven L. Zeichner, Jennifer S. Read: Handbook of Pediatric HIV Care. Cambridge University Press, 2006, s. 450-452. ISBN 978-1-139-45304-2.
- ↑ Anna Rosiek, Przemyslaw Wyzgowski, Tomasz Grzela, Krzysztof Leksowski, Occupational HIV risk for health care workers: risk factor and the risk of infection in the course of professional activities, ?Therapeutics and Clinical Risk Management”, 2016, s. 989, DOI: 10.2147/TCRM.S104942, PMID: 27366077, PMCID: PMC4913970 [dost?p 2025-08-14] (ang.).
- ↑ a b c d Cianciara i Juszczyk 2007 ↓, s. 391.
- ↑ Cianciara i Juszczyk 2007 ↓, s. 392.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]
- Janusz Cianciara, Jacek Juszczyk, Choroby zaka?ne i paso?ytnicze, Lublin: Czelej, 2007, ISBN 978-83-60608-34-0.
- Leslie Collier, Paul Kellam, John Oxford, Human Virology, Oxford University Press, 2016, ISBN 978-0-19-871468-2.
- Patric R. Murray, Ken S. Rosenthal, Michale A. Pfaller, Mikrobiologia, Wroc?aw: Elsevier Urban & Partner, 2011, ISBN 978-0-323-05470-6.
